Enerji ve Olağan Kaynaklar Bakanlığının, Türkiye’nin 2053’te net sıfır emisyona ulaşma maksadı temel alınarak hazırlanan ve bu kapsamda 2035’e kadar atılacak adımları içeren Türkiye Ulusal Güç Planı yayımlandı.
Plandan derlenen bilgilere nazaran, Türkiye’nin 2020’de 147,2 milyon ton eş bedel petrol olan birincil güç tüketiminin 2035’e kadar 205,3 milyon ton eş bedel petrol düzeyine ulaşacağı varsayım ediliyor.
Türkiye’nin 2000-2020 periyodunda yıllık ortalama yüzde 4,4 artan elektrik tüketiminin ise 2035’e kadar yılda ortalama yüzde 3,5 büyüyerek 510,5 teravatsaaate yükselmesi bekleniyor. Kesin güç tüketiminde 2020’de yüzde 21,8 olan elektrik gücünün hissesinin 2035’te yüzde 24,9’a ulaşacağı hesaplanıyor.
Türkiye’nin 2020 sonunda 95,9 gigavat düzeyinde olan elektrik şurası gücünün ise 2035’te 189,7 gigavata, toplam şurası güç içinde yenilenebilir güç kaynaklarının hissesinin ise 2020’deki yüzde 52 düzeyinden 2035’te yüzde 64,7’ye çıkacağı öngörülüyor.
En büyük kapasite güneşte olacak
Bu periyoda kadar devreye alınması gereken 96,9 gigavatlık yeni elektrik kapasitesinin yüzde 74,3’ünü yenilenebilir güç kaynakları oluşturuyor.
Yenilenebilir güç kaynakları ortasında en büyük kapasite artışı güneş gücünde hedefleniyor. Türkiye’nin 2020 sonunda 6,7 gigavat olan güneş gücü şurası gücünün 2035’te 52,9 gigavata yükselmesi planlanıyor.
Bu artış, Türkiye’nin Kasım 2022’de 9,32 gigavat olan güneş gücü şurası gücünün 2035 prestijiyle yaklaşık yüzde 500 artması manasına geliyor. Güneş gücünde 2035’te 52,9 gigavat kapasiteye ulaşılması halinde, güneş gücü Türkiye’nin toplam elektrik heyeti gücünde en yüksek hisseye sahip kaynak olacak.
Rüzgar gücünde ise 2020’de 8,8 gigavat olan şurası gücün 2035’te 29,6 gigavata ulaşması bekleniyor. Rüzgar gücünde hedeflenen kapasite artışı Kasım 2022 prestijiyle ulaşılan 11,36 gigavat kapasite dikkate alındığında yüzde 160 olarak öne çıkıyor.
Nükleerde sıçrama
Türkiye’nin birinci nükleer santrali Akkuyu Nükleer Güç Santrali’nde (NGS) birinci nükleer reaktörün bu yıl devreye alınmasını takiben 2025 prestijiyle 2,4 gigavat nükleer şurası gücün oluşması, bu kapasitenin 2035’te ise 7,2 gigavata ulaşması planlanıyor. Akkuyu NGS, her bir ünitesi 1,2 gigavat olmak üzere dört reaktörden oluşacak.
Kurulu gücün hidroelektrik santrallerinde 2020’deki 31 gigavat düzeyinden 2035’te 35,1 gigavata çıkması, doğal gazdan elektrik üretiminde 35,5 gigavata, kömür santrallerinde 24,3 gigavata yükselmesi bekleniyor.
Söz konusu kapasite artışlarının gerçekleşmesi durumunda, Türkiye’nin elektrik üretiminde kömür ve doğal gazdan üretimi kapsayan termik santrallerin 2020’de yüzde 57,6 olan hissesi, 2035’te yüzde 34,2’ye çekiliyor.
Güneş gücünün hissesi yüzde 16,5’e, rüzgar gücünün hissesi yüzde 17,7’ye, nükleerin hissesi yüzde 11,1’e ulaşırken, hidroelektriğin hissesi yüzde 17,3’e düşüyor. Üretimin kalan kısmını jeotermal, biyokütle dahil olmak üzere öteki kaynaklar karşılıyor.
Net sıfır emisyona ulaşma gayeleri kapsamında, Türkiye’nin 2020’de birincil güç tüketiminde fosil yakıtların yüzde 83,3 olan hissesinin 2053’te yüzde 20,8 düzeyine ineceği öngörülüyor. Bu toplamda kömürün hissesi yüzde 3,6, doğal gazın hissesi yüzde 11,7 ve petrolün hissesi yüzde 5,6 olarak hesaplanıyor.
Birincil güç tüketiminde 2053’te yenilenebilir güç kaynaklarının hissesi yüzde 50’ye yükselirken, nükleerin hissesinin yüzde 29,3’e ulaşacağı kestirim ediliyor.
“Güneş gücünde potansiyel daha yüksek”
Londra merkezli fikir kuruluşu Ember’in Türkiye, Ukrayna ve Batı Balkanlardan Sorumlu Önderi Ufuk Alparslan, yaptığı değerlendirmede, “Türkiye’nin güneş potansiyeli rüzgar potansiyelinden daha yüksek ve bu potansiyel ülkeye daha homojen yayılmış durumda. Ayrıyeten güneş gücü yazın pik yapan elektrik tüketimini ve kurak yıllarda hidroelektrikten doğabilecek eksiği telafi edebilmesi nedeniyle güç güvenliği açısından da önemli” sözlerini kullandı.
Ancak her yıl devreye alınacak güneş santrali kapasitesinin plandaki düzeylere çıkabilmesi için güneş gücüne çok daha fazla yeni kapasite tahsisatının sağlanması gerektiğini vurgulayan Alparslan, şunları kaydetti:
“Aksi halde gayeler kağıt üzerinde kalabilir. Öteki bir husus da, planda yenilenebilir güç kapasitesi süratle artarken kömür kapasitesinin düşmediğini, bilakis bir ölçü arttığını görüyoruz. Planda bir yandan kömürden elektrik üretiminin yıldan yıla düşeceği tabir edilirken öteki yandan heyeti gücünün artması çelişkili bir durum. Bu planda en azından yeni kömür kapasitesinin devreye alınmayacağının duyurulmasını beklerdim.”
“Enerji arz güvenliğinin anahtarı öz kaynaklarımızda”
Enerji Yatırımcıları Derneği (GÜYAD) Lideri Cem Özkök de yenilenebilir güce tartı verilen bir ulusal güç planı oluşturulmasından mutlu olduklarını belirterek, şöyle konuştu:
“İçinde bulunduğumuz konjonktür güç arz güvenliğinin anahtarının kendi öz kaynaklarımızda olduğuna işaret ediyor. Ayrıyeten dünya genelinde derinleşen ekonomik kriz de mali kaynaklarımızın güç yüklü dış borç ödemesi yerine ülke içerisinde öteki kalkınma alanlarına yönlendirilmesini zarurî kılıyor. Türkiye üzere rüzgar gücü bakımından güçlü ve güneş ışınım oranları epey yüksek bir ülkenin yenilenebilir güç alanındaki kurulumlarını artırması gerekliliği kuşkusuz ortada.”
Özkök, düzenlemelerin süratli ve beklentilere uygun formda yapılmasının değerine işaret ederek, Türkiye’nin bu maksatları gerçekleştirecek isteği, azmi, hüneri ve yetişmiş insan kaynağının olduğunu söyledi.
