Yatırım Bankacılığı ve Danışmanlık Şirketi Pragma’nın Kurucu Ortağı Özlü Yalaza Bloomberg HT’deki Üst Seviye programında İstek Maliki’ye konuk oldu. Yalaza 2019’un birinci 6 ayında 6 proje tamamladıklarını, yılı da toplam 10 projeyle tamamlamayı hedeflediklerini söyledi. Yalaza ABD ile yaşanan birtakım kuvvetli devirlere karşın Türkiye’ye yatırım iştahının azalmadığını söz etti.
Pragma olarak 2019 sizin için nasıl başladı? Hem şirket satış ve birleşmelerinde hem de öbür iştiraklerinizde nasıl bir sene oluyor?
Özlü Yalaza: Birçok kriz atlattık ve bunlardan dersimizi aldık. Birincisi hakikat projeler seçmeyi öğrendik, ikincisi yatırımcılarla teması hiç kesmedik, onlara dürüstçe Türkiye’deki riskleri ve potansiyeli anlattık. 2019 iktisatta güçlü bir yıl olsa da bizim için yeterli başladı. Birinci 6 ayda 6 tane proje tamamladık. 3 tane daha proje tamamlandı. Bunların bir tanesi besin, öbür ikisi de imalat endüstrinde. İnşallah bir-iki hafta içinde tamamlanacak. Bunların yanında 4 tane proje de ileriki etapta. Bunlar da tamamlanırsa bu seneyi 10 tane proje ile bitirmiş olacağız.
Biz yeniden Pragma çatısı altında kimi şirketlere yatırım yaptık; 2015-16 yılında Hisar Çelik isimli bir döküm şirketini satın aldık, şu anda 450 kişinin istihdam edildiği ve yüzde 99 ihracat yapan bir şirket..Bu sene de cirosunu yüzde 10 civarında artırmayı hedefliyoruz. “
Türk şirketlerinin performansı nasıl? Malum hem yurt içi hem de küreselde şiddetli ekonomik şartlar hakim, bu sene Türk şirketleri için nasıl geçiyor?
Özlü Yalaza: Yalnızca 2019 değil, son 4-5 yıl da güç geçti. Kurdaki oynaklık, artan maliyetler, finansmanda yaşanan ezalar şirketleri hakikaten zorladı. Finansmanın bol olduğu periyotlarda Türk şirketleri çok borçlandı ve ana iş kollarına değil de bilmedikleri işlere girdiler. Bir de bu borçlanmaları Döviz cinsinden yaptılar. Ne yapılır bundan sonra; tahminen şirketler bilanço paklığına gidecekler, tahminen kimi işlerinde kol kesecekler ve ziyanı kabul edecekler. Bu artan maliyet ortamında verimliliğe odaklanıp yeni pazarlara ulaşmaya çalışacaklar. Bir de öz sermayeyi güçlendirecekler, ya kendi imkanlarıyla ya da iştirak kuracaklar, bizim üzere şirketlerden dayanak alacaklar.
Yabancı yatırımcı ilgisi nasıl Türk şirketlerine?
Özlü Yalaza: Aslında dünyada da direkt yabancı yatırım da azaldı son 2-3 yıldır. Küreselde 2018’de yüzde 10’luk bir daralma var direkt yatırımlarda..Trump’ın siyasetleri, Brexit derken gelişen ülkelerin de kıssası biraz bozuldu, hedeflenen projeksiyonlar tutmadı buna Türkiye de dahil maalesef..Ama Türkiye bölgede en gelişmiş ve endüstrileşmiş ülke o yüzden Türkiye’ye her vakit ilgi var.
Sektörel bakarsak bilhassa güç ve gayrimenkulde problemler var; ne vakit bu kesimler düze çıkar? Yabancı yatırımcı bir şirkete yatırım yaparken neye bakıyor?
Özlü Yalaza: Altyapı projelerine çok büyük bir arz geldi, çok fazla proje yığıldı ve orada bir badire oldu. Yabancıların genel eğilimleri; şirket âlâ olsun, ortam uygun olsun, pazarda güçlü bir pozisyonu olsun, risk az olsun, âlâ yönetilen bir şirket olsun, Türkiye’deki makro iktisat uygun olsun bunlara bakıyorlar.
Türkiye’deki değerlemeler esasen hala yüksek. Bir yabancı yatırımcı sizin iş planınıza yatırım yapıyor; maalesef o iş planlarında Türkiye’deki şirketlerde bir sapma oldu, bu yaşanan sorunların tesiriyle maksatlar tutmadı.
Ortadoğu, Asya, Avrupa ve ABD; Türkiye’ye en çok ilgi nereden geliyor?
Özlü Yalaza: Ortadoğu’dan ilgi var ancak Türkiye’ye en çok yatırım yapan yatırımcılar en çok Amerika ve Avrupa’dan..Amerika ile kuvvetli periyotlardan geçtik ancak buna karşın yatırım iştahları azalmadı. Biz de birçok iş yaptık ABD ile. Avrupa’dan da Fransa, Hollanda ve Almanya’dan yatırımlar geliyor. Japonya’dan da ilgi yüksek ve bunlar nitekim çok başarılı iştirakler oldu..Doğrudan yabancı yatırımlarda Türkiye’nin aldığı hisse yüzde 1’in altında; bu sene daha da altta olacak çok az.
Türk şirketlerine tavsiyeleriniz neler olur? Nasıl bir B planı olmalı, bu kuvvetli kaidelerde nasıl bir yol izlemeliler?
Özlü Yalaza: Önemli bir bilanço paklığı yapılması gerekiyor, öz sermayeyi güçlendirip, ana iş kollarına konsantre olmalılar..Ana iş kolları dışındaki faaliyetlerden yahut bilançoda duran işte gayrimenkul üzere faaliyetle direk bağlantısı olmayan işlerden kurtulmak gerekiyor. Sahiden çok güç bir ortam, verimliliğe ehemmiyet vermek gerekiyor. Yurtdışı rakiplerin bizden daha fazla avantajları var, daha çok ve ucuz finansmana erişimleri var..Türk şirketlerinin daha agresif olup verimliliğe odaklanmaları lazım.
