Merkez Bankası Başkanlığı misyonuna 8 Temmuz’da atanan Uysal, 15 Temmuz’da yeni periyot stratejilerini anlattığı röportajda bağlantıdan makul gerçek getiriye, fiyat istikrarından finansal istikrara, rezervlerden enflasyona kadar birçok alanda ipucu verdi.
AA muhabirine TCMB Lideri Murat Uysal’ın açıklamalarına ait değerlendirmelerde bulunan Marmara Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Burak Arzova, TCMB Lideri Murat Uysal’ın yeni periyot stratejisinin ana temasından, öncelikli gayenin enflasyon ve iktisadi faaliyetin daima takibi olduğu sonucunu çıkardığını söyledi.
Enflasyon öncelikli bir siyasetin Türkiye’nin bugün gereksinim duyduğu en değerli yaklaşımlardan biri olduğunun altını çizen Arzova, lakin bunun yalnızca tek başına Merkez Bankasının yapabileceği bir konu olmadığını vurguladı.
Arzova, maliye siyasetinin da buna uygun tasarlanması ve hükümet iradesinin de enflasyonun düşmesi yolunda uygulanacak siyasetlerden taviz verilmemesi halinde olması gerektiğini lisana getirdi.
“Tabiri caizse IMF’siz bir IMF siyaseti uygulanması gerekli” diyen Arzova, “Bunun haricinde piyasaların yakından takibi de Merkez Bankasının yapması gereken temel fonksiyonlardan biri. Merkez Bankası lideri sokağa inmeli, fabrika gezmeli, esnaf ziyaretinde bulunmalı. Tıpkı New York Fed liderinin yaptığı üzere.” formunda konuştu.
– “Makul gerçek getiri yatırımcının almaya istekli olduğu getiri tutarıdır”
Prof. Dr. Burak Arzova, Merkez Bankasının rezervlerini artırma konusunda öncelikle model portföyde değişikliğe gidip gitmeyeceği konusunu kamuoyu ile paylaşması gerektiğini tabir etti.
Bütün bunlar yapılırken bilhassa sermaye akımlarınından daha faal yararlanmak için Sermaye Piyasası Kanunu’nda da yeni finansal araçların kullanımını kolaylaştıran, yeni ödeme sistemlerini de sisteme dahil eden bütünleşik bir yapı kurulması gerektiğini söyleyen Arzova, “Belki bu yeni devirde TCMB’nin ‘Libra’ üzere yeni ödeme sistemlerine ortak olması ya da portföyü içerisinde kripto paraları da dahil ediyor olması kıymetli bir gelişme olabilir. Doların portföy içerisindeki tartısı kısmen azaltılarak bu tartı ihracat para ünitesi avro tarafında kullanılabilir.” diye konuştu.
Arzova, makul bir gerçek getiri konusunun hassas olduğunu belirterek, “Makul bir gerçek getirinin kime nazaran makul olduğu hususu kıymetli. Çünkü ülkenin taşıdığı riski primini de dikkate almak, global değişmelerin tesirlerini, ticaret savaşlarının sonuçlarını uygun saptamak gerekli. Makul gerçek getiri yatırımcının almaya istekli olduğu getiri fiyatı olup, bunu piyasa şartları belirler.” dedi.
Son iki Merkez Bankası lideri devrinde irtibatı daima hudutlu kaldığına işaret eden Arzova, direkt Merkez Bankasını etkileyen hususlarda anında reaksiyon verilemediğini söyledi.
Arzova, gereksinim duyulduğunda Merkez Bankasının piyasalarla irtibata geçmesinin itimat artıcı bir hareket olduğunu kelamlarına ekledi.
– “Zorunlu karşılıklar aktif kullanılacak”
QNB Finansinvest Başekonomisti Burak Kanlı, yeni periyot stratejisinde enflasyon kadar iktisadi faaliyet görünümünün de göz önünde bulundurulacağını belirtti.
Bu çerçevede, temmuzdaki PPK toplantısından başlayarak gelecek toplantılarda siyaset faizinde önemli ölçüde indirim yapılacağını kestirim eden Kanlı, “Bunun yanı sıra, mecburî karşılıkların faal bir biçimde kullanılmaya başlayacağının sinyallerini almaktayız. Bu, zarurî karşılık oranlarının, yükümlülüklere ve bankaların bilanço yapısına nazaran (örneğin kredilerin hissesi, kredi artış suratı, yurt dışı ile yapılan swap ölçüsü gibi) nazaran çeşitlendirilmesi halinde olabilir. Çünkü, yeni liderin finansal istikrara dair yaptığı vurgu, bu hususta değerli adımların atılacağına işaret etmekte.” sözlerini kullandı.
Kanlı, şeffaflık ve daha faal irtibat siyasetine sıklıkla atıfta bulunulmasının da bu alanda yeni uygulamaların geleceğini gösterdiğini söyledi.
Bu kısımda gelişme sağlanması durumunda bunun son yıllarda TCMB ve piyasa beklentilerindeki ayrışmayı azaltabileceğini lisana getiren Kanlı, “Banka ve piyasa beklentileri ortasında geçmişte birçok vakit ayrışma yaşandı ve bu da kararların akabinde piyasada volatilite oluşmasına yol açtı. Buna ek olarak son devirde TCMB rezervlerindeki düşüşe dair piyasa açık ve net bir biçimde bilgilendirilmedi. İrtibat siyasetinin daha faal çalışır hale getirilmesi bu tip problemleri azaltabilir.” değerlendirmesini yaptı.
Kanlı, rezervlerin artırılmasına ait mümkün adımların; bankaların TCMB ile swap yapma imkanlarının artırılması, tertipli Döviz alımlarına başlanması ve reeskont kredi limitinin artırılması olabileceğini söz etti.
TCMB Lideri Murat Uysal’ın “makul gerçek getiri” konusundaki açıklamalarına ait, şunları kaydetti:
“Başkanın bu hususta söyledikleri bence önümüzdeki devirde alınacak faiz kararlarına dair çok kıymetli bir bilgi içermekteydi. Makul gerçek getiri, temel olarak o ülkedeki yatırım-tasarruf istikrarı (bu istikrara aslında iktisadi faaliyetin seyri de dahil) ve enflasyon meçhullüğü telafi primi (enflasyonun kendisi değil) ile belirlenir. Buna, portföy hareketlerinin değerli olduğu açık ekonomilerde global gerçek faiz düzeyinin ve ülke risk primini de ek edebiliriz. Tüm bunları nasıl bir formülle harmanlanacağı ve makul faizin belirleneceği konusu ise karmaşık bir süreç. Çeşitli ekonomik modellerle bir istikrar gerçek faizi aralığı belirlenip, bu aralığın neresinde bulunulacağı ise kanaate dayalı olarak netleştirilebilir.”
– “Mesajların içi dolu olduğunda beklentiler daha sağlıklı şekillenecek”
Deniz Yatırım Stratejisti Orkun Gödek de TCMB Lideri Murat Uysal’ın yaptığı açıklamalara baktığında “iletişim”, “finansal istikrar ve zarurî karşılık”, “para siyasetinde hareket alanı olduğu”, “reel faizler kavramı” ve “rezervler” olmak üzere beş mevzu başlığının öne çıktığını söyledi.
Zorunlu karşılıklar dışındaki hususların tamamının son devirde gündemde olduğunu ve analistler tarafından sıklıkla tartışıldığını belirten Gödek, “Şubat ayında zarurî karşılıklarda ayarlama yapıldığında bunun değerli bir siyaset sinyali olduğu konusunda piyasa iştirakçileri ortasında değerlendirmeler kelam konusuydu. Lakin, devam eden devirde risk başlıklarının artması muhtemel siyaset uygulamasının bir müddet daha ertelenmesine neden oldu.” sözlerini kullandı.
Gödek, bağlantı konusunda bir müddettir önemli problemler yaşandığı ve bilhassa mart ayındaki rezerv tartışmasının burada en bariz örnek olarak gösterilebileceğini lisana getirdi.
İletişim kanallarının üst seviyede kullanılacak olmasının para siyaseti üzerinde olumlu algılanacağına dikkati çeken Gödek, “Attığımız her adımı piyasa işlemcilerine çok net anlatmamız gerek. Algının bozulduğu ortamda spekülasyon artıyor. İletilerin içi dolu olduğunda beklentiler daha sağlıklı şekillenecektir.” dedi.
– “Rezervleri artırma adımı atılmalı”
Orkun Gödek, rezervler konusunun son periyodun en önemli tartışma başlığı pozisyonunda olduğunu belirtti.
Farklı metrikler üzerinden yeterliliği konusunda hesaplamalar yapmanın mümkün olduğunu söz eden Gödek, brüt/net ayrımının da mevzuyu hassaslaştırdığına dikkati çekti.
Gödek, şunları kaydetti:
“Kuşkusuz yeni bir yaklaşıma ve mutlak suretle rezervleri artırma adımı atılmasına muhtaçlık var. Lakin, bunun için konjonktürün de sizin yanınızda olması gerek. Bunu bir periyot 2008 küresel krizi sonrasında artan portföy akımları karşısında ROM ile sağlamaya çalışmıştık. Çünkü çok önemli boyutta yurt içine döviz girişi kelam konusuydu. Bugün tartıştığımız koridor ve ROM uygulamalarının tamamında çıkış burasıdır. 2011 yılında 12 aylık hesaplamada resmi rezervler 15 milyar dolar, Nisan 2013’te ise kredi notu öykümüzün de desteklemesi ile 34 milyar dolar artış verme noktasına gelmişti.
Konunun hassas olması nedeniyle piyasadan alım formülünün birinci etapta tercih edileceğini düşünmüyorum. Kur oynaklığı ve artan yurt içi yerleşik yabancı para mevduatı talebinin yaratacağı riskler gözetilecektir. Muhtemelen Rezerv Opsiyonu Düzeneği (ROM) üzerinde yeni bir düzenleme yahut kaldırılması kelam konusu olabilir. Küresel fon akımlarındaki seyrin muhtemel adım atılması için gözetileceği kanaatindeyim. Bu hususta TCMB’nin daha ayrıntılı yönlendirmesine gereksinim var.”
Stratejist Orkun Gödek, gerçek faiz hesaplamasına yönelik farklı yaklaşımların kelam konusu olduğunu, beklenen ya da mevcut enflasyon üzerinden siyaset faizinin çıkarıldığını söyledi.
“Tabi ki kritik nokta, beklenen enflasyonun önemli manada çıpalanmış olması” diyen Gödek, “Çoğu gelişmekte olan ülkede bu şimdi başarılabilmiş değil. Öte yandan gelişmişler de beklentilerin düşük tutulması üzere bir sorun kelam konusu. Çok kolay olarak ortalama siyaset faizi ile ortalama enflasyondan baktığımızda emsallerimiz (Güney Afrika, Brezilya, Hindistan, Endonezya, Rusya) 2014-2018 devrinde 2 puanın hafif üzerinde gerçek maliyete katlandılar. Tabi bu kümede konuştuğumuz enflasyon seviyesi de o devir yüzde 5-6’lar. Risk primi de gözetiliyor devir bazında. 2-2,5 puandan düşük olmasının yakın geçmişte yatırımcı algılamasında sorun oluşturduğunu görmüştük.” değerlendirmesinde bulundu.
